Karapınar, yıllardır bölgenin en güçlü pancar üretim sahalarından biri olarak biliniyor. Sulama altyapısının yaygınlığı, uzun yıllardır devam eden ekim kültürü ve yüksek verim sayesinde ilçe, Konya’nın toplam pancar üretiminde önemli bir paya sahip. Tam da bu nedenle, 2024–2025 üretim sezonu için açıklanan pancar kotaları bölgede alışıldık bir hareketlilik yaratmış durumda.
Çiftçilerin İddiası: Kota Talepleri Tam Karşılanmadı
İlçedeki bazı üreticiler, son kota döneminde başvurdukları kota miktarlarının karşılanmadığını öne sürüyor. Bu iddialara göre, özellikle ilk kez ekim yapacak genç üreticilerin talepleri düşük karşılandı ve bazı yıllık üreticiler önceki dönemlere göre daha az kota aldı.
Bir üretici durumu şöyle özetliyor:
“Geçen yıl 120 ton kota verdiler, bu yıl 80 ton verildi. Buna göre gübre, tohum, sulama planı yapılmıştı. Kota düşünce tüm hesap şaşıyor.”
Bu ifadeler iddia niteliğinde olup, konuyla ilgili resmi kurumlar tarafından doğrulanmış değildir.
Uygulama Farklılıkları İddiası
Bazı çiftçiler, Karapınar’ın farklı bölgelerinde kota dağılımı ve alım süreçlerinin değişkenlik gösterdiğini savunuyor. Aynı miktarda araziye sahip iki üreticinin farklı kota alması veya bazı mahallelerin daha yüksek ya da düşük kota ile karşılaşması, çiftçiler arasında soru işaretlerine yol açmış durumda.
İddialara göre, bazı üreticilere kota genişletme imkanı sağlanırken diğerlerine sağlanmıyor. Bu durum da “eşitlik ilkesi” tartışmalarını beraberinde getiriyor. Ancak bu iddialar resmi kaynaklarca doğrulanmadığı için yalnızca çiftçi görüşleri olarak değerlendiriliyor.
Fabrikalar ve Yetkili Kurumlar Cephesinden Resmi Açıklama Bekleniyor
Özellikle alım merkezleri ve fabrikalar nezdinde sürecin teknik yönleri tartışılıyor. Fabrika tarafında, kota planlamasının her yıl bölgesel verim, fabrikanın kapasitesi ve ülke genelindeki pancar ihtiyacı doğrultusunda yenilendiği belirtiliyor. Ancak konuya ilişkin kapsamlı, yazılı bir açıklama yayımlanmadığı için çiftçiler henüz net bilgiye ulaşabilmiş değil.
Tarım uzmanlarına göre, Türkiye genelinde kota planlaması iklim değişikliği, su durumu, küresel şeker fiyatları ve yurtiçi stok miktarı gibi değişkenlerden etkileniyor. Bu nedenle bazı dönemlerde kota güncellemeleri olabiliyor.
Ekonomik Etkiler: Kota Düşerse Ne Oluyor?
Bir pancar üreticisinin sezon başında gerçekleştirdiği yatırım, büyük ölçüde kota miktarına göre şekilleniyor. Örneğin:
-
Tohum miktarı
-
Gübre planı
-
Sulama programı
-
İşçilik giderleri
-
Nakliye planlaması
Eğer bir üretici 150 ton kota alacağını düşünerek hazırlık yapıyor fakat 90 ton kota alıyorsa, fazladan ürettiği ürün için alım garantisi olmayabilir. Bu durum hem ekonomik kayıp riskini hem de planlama sorunlarını beraberinde getiriyor.
Çiftçilerin Ortak Talebi: “Şeffaf ve Herkese Eşit Bilgilendirme”
Karapınarlı üreticilerin ortak beklentisi oldukça sade: kota dağıtımlarının hangi kriterlerle yapıldığı konusunda resmi bir açıklama ve üreticiyi muhatap alan bir bilgilendirme sistemi.
Bir üretici şöyle diyor:
“Kim neye göre kota alıyor? Biz bunu bilmek istiyoruz. Açık ve net olursa kimsenin itirazı olmaz.”
Bu görüş de yine iddia kapsamında olup, tüm çiftçileri temsil etmemektedir.
Tarım Uzmanlarının Görüşü
Tarım ekonomistleri, kota sisteminin tamamen kaldırılmasının da üreticiye zarar verebileceğini söylüyor. Çünkü fabrika kapasitesi, sözleşmeli üretim planlaması ve ülke şeker dengesinin korunması açısından kota, düzenleyici bir araç olarak işlev görüyor.
Uzmanlara göre çözüm; üretici ile kurumlar arasında açık iletişim, net duyurular, gerekirse sezon içi bilgilendirme toplantıları.
Sahadaki Durum: Bekleyiş Devam Ediyor
Karapınar’da pancar ekimi yoğun biçimde devam ederken, çiftçiler kota durumuna ilişkin gelecek açıklamalara kilitlenmiş durumda. Önümüzdeki süreçte fabrikanın veya ilgili kurumların yapacağı resmi bilgilendirmeyle tartışmaların netleşmesi bekleniyor.